Het dagelijks leven van kinderen met diabetes

De diagnose diabetes bij een kind kan het gezinsleven ingrijpend veranderen. Vanaf het moment dat de aandoening wordt vastgesteld, begint een traject waarbij essentiële fundamenten zoals medische behandeling, permanente educatie en emotionele ondersteuning worden gelegd. In tegenstelling tot wat je zou denken, bestaat het dagelijks onder controle houden van diabetes bij kinderen niet alleen uit insulinebehandeling. Het omvat gedetailleerde monitoring, opvoeding van het kind en zijn omgeving, een evenwichtige voeding, veiligheid bij sportactiviteiten en bovenal het opbouwen van een volwaardig en gezond leven voor het kind.

1. Behandeling: waar het allemaal begint

Voor de overgrote meerderheid van de kinderen met diabetes bestaat de behandeling uit het dagelijks toedienen van insuline¹. Dit kan gebeuren via meerdere injecties gedurende de dag, of via een insulinepomp, die zorgt voor een continue en instelbare toevoer. De gekozen methode hangt af van de leeftijd van het kind, zijn levensstijl en de aanbevelingen van het medisch team.

De behandeling moet flexibel zijn en kan worden aangepast aan veranderingen in het lichaam van het kind: groei, eetlust, schooltijden en lichaamsbeweging. Constante en vlotte communicatie met de pediatrisch endocrinoloog en regelmatige controles zijn daarom erg belangrijk. Een goed afgestemd behandelingsproces verbetert niet alleen de glucosemonitoring, maar helpt ook complicaties op de lange termijn te voorkomen¹.

2. Glucosemonitoring: kennis is macht

Meerdere keren per dag de glucosewaarden in het bloed meten is een van de belangrijkste taken in de dagelijkse monitoring. Glucosewaarden kunnen worden gecontroleerd met vingerpriktests, die de bloedglucose meten, of met continue glucosemonitoring (CGM), die de glucoseconcentratie in het interstitieel vocht schatten.

Dankzij de technologische vooruitgang gebruiken veel kinderen tegenwoordig CGM-apparaten die bijna realtime metingen en trendalerts geven, waardoor mogelijke hypo- of hyperglykemie (een te laag of te hoog glucosegehalte) kan worden voorkomen². Deze technologie maakt het mogelijk om snel actie te ondernemen en helpt bij het nemen van nauwkeurige beslissingen over voeding en het toedienen van insuline.

In gevallen waar geen CGM beschikbaar is, zijn controles met een glucosemeter nog steeds zeer effectief. De ideale tijdstippen om glucose te meten zijn voor en na elke maaltijd, voor het sporten en voor het slapengaan. Deze informatie helpt niet alleen om de glucose binnen veilige grenzen te houden, maar stelt het kind ook in staat om de signalen van zijn eigen lichaam te interpreteren².

Een belangrijke factor is het opstellen van een medisch behandelplan voor diabetes (of DMMP) in samenwerking met een team van zorgverleners, waarin glucosestreefwaarden, meetrichtlijnen, dieet, insulinetoediening en noodprotocollen worden vastgelegd. Het is een goed idee om het plan te delen met de school, verzorgers en naaste familieleden om altijd een veilige omgeving te garanderen².

3. Dieet: een evenwichtige routine, geen beperking

Een veel voorkomende mythe is dat een kind met diabetes een streng en eentonig dieet moet volgen, terwijl een kind met een beetje planning juist kan genieten van een breed scala aan heerlijke maaltijden. Het belangrijkste is om de koolhydraatinname onder controle te houden, omdat deze een direct effect heeft op de glucosewaarden.

De oplossing ligt in het leren lezen van etiketten, het identificeren van geschikte porties, het kiezen van voedingsmiddelen met een lage glykemische index en het nauwkeurig tellen van koolhydraten, wat de juiste insulinedosering ondersteunt en helpt bij het behouden van stabiele glucosewaarden. Volkoren granen, hele vruchten, peulvruchten, groenten en gezonde vetten zijn bondgenoten bij de glucosemonitoring. Aan de andere kant kun je eenvoudige suikers, zwaar bewerkt voedsel en suikerhoudende dranken het beste vermijden. 

Regelmatige maaltijden helpen ook om onbalans te voorkomen. Het ideale is om vijf maaltijden per dag te nemen: drie hoofdmaaltijden en twee gezonde tussendoortjes. Deze gewoonten komen niet alleen het kind ten goede, maar kunnen door het hele gezin worden overgenomen om een gezondere en harmonieuzere omgeving te creëren.

4. Lichaamsbeweging: je lichaam bewegen, op je suiker letten

Regelmatige lichaamsbeweging is een ander essentieel onderdeel van de behandeling. Het verbetert de insulinegevoeligheid, versterkt het cardiovasculaire systeem, vergemakkelijkt gewichtsbeheersing en heeft een positieve invloed op emotioneel welzijn³. Lichaamsbeweging voor kinderen met diabetes moet echter zorgvuldig worden gepland.

Het is belangrijk om de glucosewaarden van het kind te meten voordat het gaat sporten. Over het algemeen geldt dat, hoewel deze drempelwaarde kan variëren op basis van individuele behandelplannen, bij een waarde onder 100 mg/dl wordt aanbevolen om iets met koolhydraten te drinken. Het is ook noodzakelijk om de glucose aan het einde van de activiteit te controleren, omdat hypoglykemie zelfs uren na een fysieke inspanning kan optreden³.

Afhankelijk van het type, de duur en de intensiteit van de activiteit kan het nodig zijn om de insulinedosering of de voedselinname voor en na de inspanning aan te passen. Het bij de hand hebben van koolhydraten, zoals vruchtensap, glucosetabletten of koekjes, is een zeer noodzakelijke voorzorgsmaatregel. Het wordt ook ten zeerste aanbevolen om leerkrachten lichamelijke opvoeding en trainers te informeren over de diabetes van het kind en hoe ze moeten handelen in geval van hypoglykemie³.

5. Opvoeding en emotionele ondersteuning: de basis voor autonomie

Een van de belangrijkste aspecten van het onder controle houden van diabetes bij kinderen is het geleidelijk opvoeden van het kind en zijn omgeving. Door meer te weten over diabetes kan het kind meewerken aan zijn eigen gezondheid, weloverwogen beslissingen nemen en geleidelijk aan autonomie verwerven⁴.

Een kind kan van jongs af aan worden geleerd om de symptomen van hypoglykemie te herkennen, voedingsmiddelen te identificeren die de glucosewaarden verhogen of verlagen en te begrijpen waarom het zichzelf insuline moet inspuiten. Naarmate ze ouder worden, kunnen ze leren om hun glucose te meten, de dosering onder toezicht aan te passen en uiteindelijk bijna volledig zelfstandig hun eigen behandeling te beheren⁴.

Er moet ook aandacht worden besteed aan de emotionele dimensie. Diabetes kan frustratie, angst en isolatie veroorzaken, vooral tijdens de adolescentie. Daarom kan hulp van psychologen, steungroepen en sociale netwerken speciaal voor jonge mensen met diabetes een groot verschil maken. Familieleden, vrienden en leerkrachten kunnen ook helpen door begrip en empathie te tonen⁴.
Het dagelijkse onder controle houden van diabetes bij kinderen gaat veel verder dan medische controles. Het vereist toewijding, voortdurend leren en een solide ondersteuningsnetwerk. Als de juiste hulpmiddelen worden geboden - persoonlijke behandeling, effectieve monitoring, voedingseducatie, geplande lichaamsbeweging en emotionele ondersteuning - kan een kind met diabetes een volwaardig, veilig en gelukkig leven leiden.
De uitdaging ligt niet alleen in het onder controle houden van de glucosewaarden, maar ook in het opbouwen van vertrouwen, het aanmoedigen van zelfstandigheid en het bieden van veiligheid, zodat elk kind kan groeien zonder beperkt te worden door zijn of haar diabetes.