Hypoglycemie: behandeling, diagnose en preventie
Lees deze gids om tips te verkrijgen hoe je zelf een hypo kunt behandelen, hoe je hulp kunt krijgen bij een ernstige hypo, en wat je kunt doen om hypoglycemie in de toekomst te voorkomen. Deze tips vervangen op geen enkele manier de aanbevelingen van je behandelende arts.
Hypoglycemie, of lage bloedglucose, treedt op wanneer je bloedglucosewaarden dalen tot een punt dat schadelijk kan zijn [1, 2].
Hypoglycemie komt vaak voor bij mensen met type 1 diabetes en bij mensen met type 2 diabetes die insuline of andere diabetesmedicatie gebruiken [2]. In een grote wereldwijde studie onder mensen met diabetes die insuline gebruiken, meldde 4 op de 5 mensen met type 1 diabetes en bijna de helft van de mensen met type 2 diabetes ten minste één hypoglykemisch incident gedurende een periode van één maand [2, 6].
Hypoglycemie veroorzaakt problemen die soms ernstig kunnen zijn [1], maar het goede nieuws is dat er stappen zijn die je kunt nemen om hypoglycemie (ook wel hypos genoemd) te herkennen, voorkomen en behandelen [1, 2, 3].
Het herkennen van hypoglycemie
Verschillende mensen kunnen verschillende symptomen van lage bloedglucose hebben [3]. Het leren herkennen van je eigen symptomen kan je helpen om een hypo vroegtijdig te herkennen [3].
Het is een goed idee om de symptomen die voor jou gebruikelijk zijn op te schrijven, zodat je ze gemakkelijker kunt herkennen [3].
Opmerken van de symptomen
Veel voorkomende symptomen van milde tot matige hypoglycemie zijn onder andere, maar niet beperkt tot [2, 3, 4]:
- Trillen
- Hongergevoel
- Vermoeidheid
- Prikkelbaarheid
- Snelle of onregelmatige hartslag
- Verwarring
- Duizeligheid of licht in het hoofd
- Wazig zicht
- Hoofdpijn
Voor een volledige lijst van mogelijke symptomen kun je onze gids over hypoglycemiesymptomen en -oorzaken lezen.
Controleer je bloedglucosewaarden
Als je bovenstaande symptomen ervaart, dien je je bloedglucosewaarden te controleren [3]. Dit is de enige manier om zeker te weten of je een hypoglycemie ervaart [3].
Hypoglycemie wordt meestal beschouwd als optredend wanneer de bloedglucose onder de 70 mg/dL daalt [1]. Deze drempel kan echter verschillend zijn voor jou [3]. Raadpleeg je zorgteam om het voor jou te lage niveau vast te stellen [3].
Als je om welke reden dan ook je bloedglucose niet kunt controleren, dien je de episode toch te behandelen alsof het een hypo is en daarna te testen wanneer mogelijk [1, 3].
Hypobehandeling: hoe behandel je een hypo zelf?
Deze tips vervangen in geen enkel geval de aanbevelingen van je arts.
Om een hypoglycemie-episode zelf te behandelen, kun je de '15-15-regel' volgen [3]:
- Neem 15 gram koolhydraten (koolhydraten) om je bloedglucose te verhogen, wacht 15 minuten en controleer het dan opnieuw [3].
- Als je bloedglucose nog steeds laag is, herhaal stap 1 [2, 3].
- Controleer opnieuw je bloedglucosewaarden [2].
- Herhaal de bovenstaande stappen totdat je bloedglucose weer minimaal 70 mg/dL of je streefbereik is [2, 3].
Als je om welke reden dan ook niet direct kunt testen of als je je zorgen maakt over hypoglycemie, is het het beste om eerst te behandelen en te controleren wanneer mogelijk [1].
Welke koolhydraten te nemen
Je kunt je koolhydraten eten of drinken [2]. Voorbeelden van 15-20 gram koolhydraten zijn onder andere:
- Vier glucose-tabletten [2]
- Eén tube glucosegel [2]
- Een half kopje vruchtensap [2]. Dit mag geen laagcalorische, dieet- of suikerarme optie zijn [2, 3].
- Een half blikje suikerhoudende frisdrank - ook hier geldt: geen laagcalorische of verminderde suiker [2]
- Eén eetlepel suiker of honing [2]
- Harde snoepjes of jelly beans (zie voedingslabel voor hoeveel er nodig zijn voor 15 gram koolhydraten) [3]
Notities en speciale voorzorgsmaatregelen
Als je nierziekte hebt, moet je sinaasappelsap vermijden, omdat dit veel kalium bevat [2]. Appel-, druiven- of cranberrysap zijn goede alternatieven [2].
Complexe koolhydraten, of voedingsmiddelen die naast koolhydraten ook vetten bevatten, zoals chocolade, moeten als behandeling worden vermeden omdat ze de opname van glucose vertragen [3].
Als je type 2 diabetes hebt, moet je bronnen van koolhydraten die ook veel eiwitten bevatten vermijden om hypoglycemie te voorkomen [4]. Deze kunnen de insulinerespons van het lichaam verhogen en je bloedglucose mogelijk niet verhogen [4].
Je bent misschien geneigd om zoveel mogelijk te eten totdat je je beter voelt [3]. Dit kan echter leiden tot een snelle stijging van je bloedglucose [3]. Het volgen van de stappen van de 15-15-regel hierboven kan helpen om je bloedglucose binnen het gewenste bereik te houden [3].
Na een hypo
Nadat je bloedglucose weer binnen het gewenste bereik is, eet een maaltijd of een snack om te voorkomen dat het weer daalt [3, 4]. Als je volgende maaltijd meer dan een uur verwijderd is, neem dan in plaats daarvan een snack [2]. Dit kan bijvoorbeeld crackers of een stuk fruit zijn [2].
Zodra je hypoglycemie voorbij is, kun je je normale activiteiten hervatten [1].
Als je ernstige hypoglycemie had en glucagon nodig had (wat we hieronder behandelen), laat dit dan weten aan je zorgverlener [1, 3]. Ze kunnen overwegen je bloedglucosedoel aan te passen om toekomstige hypos te voorkomen, of overwegen om een continue glucosemonitor (CGM) te gebruiken om herhaling van hypos te voorkomen [1].
Het is goed om te weten dat je na een hypo mogelijk gedurende 48-72 uur minder gevoelig bent voor de vroege symptomen van een andere hypo [1]. Dit kan ertoe leiden dat je minder snel de tekenen van een hypo opmerkt en meer vatbaar bent voor een volgende hypo [1]. Controleer daarom regelmatiger je bloedglucose [1].
Behandeling van een hypo in noodgevallen
Als een hypo niet wordt behandeld en de bloedglucosespiegel blijft dalen, kunnen de hersenen mogelijk minder goed gaan functioneren omdat ze niet genoeg glucose krijgen. [3]
Als de hersenen te lang een tekort van glucose ervaren, kun je de volgende symptomen ervaren [2, 3]:
- Eplipetische anvallen [3]
- Bewusteloosheid (flauwvallen) [2]
- Coma [3]
- Overlijden (zeer zeldzaam) [3]
Als je een hypo hebt, die niet wordt behandeld en je uiteindelijk hulp nodig hebt om te herstellen, zoals bij een aanval of flauwvallen, wordt dit beschouwd als ernstige hypoglycemie [3].
Hoe ernstige hypos behandelen: glucagon
Om ernstige hypo's te behandelen, moet je mensen met wie je regelmatig contact hebt, zoals vrienden, familieleden of collega's, instructies geven over wat ze moeten doen om je te helpen in geval van ernstige hypoglycemie [3].
Ernstige hypo's worden behandeld met glucagon, een hormoon dat de lever stimuleert om de opgeslagen reserves van glycogeen om te zetten in glucose [3, 5]. De glucose wordt vervolgens in je bloedbaan vrijgegeven, waardoor je bloedglucosewaarden stijgen [3, 5].
Glucagon wordt gebruikt wanneer de bloedglucose te laag is om te behandelen met de 15-15-regel [3]. Dit kan betekenen dat je het bewustzijn hebt verloren [5].
Glucagon is verkrijgbaar op doktersvoorschrift en wordt meestal geïnjecteerd of toegediend [3].
Je moet met je arts overleggen of je glucagon moet krijgen en zo ja, wanneer en hoe je het moet gebruiken [3].
Het glucagon-injectiepakket
Injecteerbaar glucagon is verkrijgbaar op doktersvoorschrift. Het kan worden verkocht als een injectiepakket of als een vooraf gevulde auto-injectorpen die klaar is voor gebruik [3, 5].
Het glucagon-injectiepakket bevat meestal glucagon in poedervorm en een oplosmiddel waarmee je het moet mengen [5].
Het pakket of de auto-injector bevat een bijsluiter met instructies over hoe je het injectieapparaat moet gebruiken [5].
De persoon die je helpt, hoeft geen medisch professional te zijn om de injectie toe te dienen [4]. Familieleden, collega's of goede vrienden die je kunnen helpen in geval van een ernstige episode, moeten instructies krijgen over hoe ze glucagon moeten gebruiken [3, 5].
Glucagon ontvangen als je bewusteloos bent
Als je bewusteloos bent, moet de persoon die je helpt je in de stabiele zijligging plaatsen (liggend op je zij) [1]. Dit is om verstikking te voorkomen in geval van misselijkheid en braken wanneer je weer bij bewustzijn komt [1, 3].
Glucagon kan onder de huid of in een spier worden toegediend [5]. Volg de instructies van het pakket om de injectie toe te dienen op een van de volgende gebieden [3]:
- Billen
- Armen
- Dijen
Mensen reageren meestal op glucagon en komen binnen 5-15 minuten weer bij bewustzijn [3].
Zodra ze wakker zijn en in staat zijn om te slikken, moeten ze een bron van snelwerkende suiker zoals vruchtensap krijgen om de episode van lage bloedglucose te stoppen [5]. Geef vervolgens een bron van langwerkende suiker, zoals kaas of crackers [5].
Na het gebruik van glucagon moet jij of iemand anders contact opnemen met je arts of een zorgverlener [3]. Je moet bespreken hoe je ernstige hypoglycemie in de toekomst kunt voorkomen [3].
Spoedeisende hulp
Als je bezorgd bent, moet je nooit aarzelen om het noodnummer van de medische hulpdiensten in jouw land te bellen of iemand te vragen dit voor jou te doen [1].
De persoon die voor je zorgt tijdens een ernstige hypo moet in de volgende situaties het noodnummer voor jou bellen [1]:
- Je bent buiten bewustzijn en er is geen glucagon beschikbaar [1]
- Glucagon is beschikbaar, maar de persoon bij je weet niet hoe het te gebruiken [3]
- Je hebt de behandeling gehad, maar je bloedglucose blijft zeer laag 20 minuten na de behandeling of reageert niet zoals gewoonlijk op de behandeling [1]
- Je hebt een tweede dosis glucagon nodig [1]
- Je hebt de behandeling gehad maar voelt je nog steeds verward [1]
Als de persoon na 10 tot 15 minuten geen reactie vertoont op de injectie, moet er een nieuwe dosis worden toegediend [1].
Een medisch professional kan je glucagon rechtstreeks in een ader geven [1]. Dit zal ervoor zorgen dat je bloedglucose onmiddellijk stijgt [1].
Voorkomen van hypo's
Het beste wat je kunt doen om hypo's te voorkomen, is om je diabetes goed te beheren en jezelf te trainen om de vroege tekenen van een hypo op te merken voordat het erger wordt [3].
Bloedglucose controleren
Bloedglucosemonitoring is een bewezen methode om hypo's te voorkomen - hoe vaker iemand zijn bloedglucose controleert, hoe lager het risico op hypoglycemie [3]. Dit komt omdat testen je in staat stelt te zien wanneer je bloedglucose daalt en je in staat stelt het te behandelen voordat het erger wordt [3].
Indien mogelijk wordt aanbevolen om je bloedglucose te controleren [3]:
- Voor en na de maaltijden
- Voor en na lichamelijke activiteit
- Voor het slapengaan
- Tijdens de nacht (na intensieve lichaamsbeweging)
Als je routine of schema is veranderd, bijvoorbeeld door een nieuwe baan, intensievere lichaamsbeweging of reizen naar verschillende tijdzones, moet je vaker je bloedglucose controleren dan normaal [3].
Andere tips voor het voorkomen van hypoglycemie
Het begrijpen van de situaties die het risico op hypo's vergroten, is essentieel om ze te voorkomen [4]. Dit kan zijn [4]:
- Bij vasten
- Bij vertraagde maaltijden
- Tijdens en na het drinken van alcohol
- Tijdens en na lichamelijke activiteit
- Tijdens de slaap
Er zijn dingen die je kunt doen om hypo's in deze situaties te voorkomen, zoals [2]:
- Zorg ervoor dat je maaltijden, snacks en drankjes met voldoende koolhydraten eet die je bloedglucose binnen het juiste bereik houden [2]
- Draag snelwerkende koolhydraten bij je, zoals glucose-tabletten of sap [2]
- Als je alcohol drinkt, is het minder riskant om dit tegelijk met voedsel te doen [2]
- Controleer je bloedglucose voor, tijdens en na lichamelijke activiteit en pas je koolhydraatinname of insulinetherapie dienovereenkomstig aan [2]. Bijvoorbeeld, je kunt voor de activiteit een snack eten [2]
Overleg met je zorgteam over het aanpassen van je diabetesbeheerplan en andere stappen die je kunt nemen om hypo's te voorkomen [2].
Hypoglycemie komt veel voor bij mensen met type 1 diabetes en bij mensen met type 2 diabetes die insuline of andere diabetesmedicatie gebruiken [2].
Om je diabetes te beheren en hypo's te voorkomen, is het belangrijk om je bloedglucose zo vaak mogelijk te controleren en de symptomen te leren herkennen [1, 3]. Je kunt ook leren hoe je zelf je hypo's kunt behandelen [3].
Ernstige hypo's kunnen ernstig zijn [3], maar ze kunnen ook worden voorkomen en behandeld [3]. Het leren van strategieën en tips voor preventie kan je helpen ernstige hypo's te vermijden en de controle over je diabetes te behouden [3].
Je moet nooit bang zijn om het noodnummer in jouw land te bellen of iemand te vragen dit voor jou te doen als je je zorgen maakt over een ernstige hypo [1].
V25_09-2023
Bronnen:
- Juvenile Diabetes Research Foundation (JDRF), Low Blood Sugar: Symptoms, Causes, and Treatment for Hypoglycemia, accessed 13/07/2022, available at https://www.jdrf.org/t1d-resources/about/symptoms/blood-sugar/low/
- National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK), Low Blood Glucose (Hypoglycemia). Accessed July 2022. Available at:
https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/preventing-problems/low-blood-glucose-hypoglycemia#causes - American Diabetes Association (ADA), Hypoglycemia (Low Blood Glucose). Accessed July 2022. Available at:
https://www.diabetes.org/healthy-living/medication-treatments/blood-glucose-testing-and-control/hypoglycemia - American Diabetes Association; 6. Glycemic Targets: Standards of Medical Care in Diabetes—2019. Diabetes Care 1 January 2019; 42 (Supplement_1): S61–S70. https://doi.org/10.2337/dc19-S006
- MedlinePlus, Glucagon Injection. NIH National Library of Medicine, Accessed September 2022. Available at: https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a682480.html
- Khunti K, Alsifri S, Aronson R, et al. Rates and predictors of hypoglycaemia in 27,585 people from 24 countries with insulin-treated type 1 and type 2 diabetes: the global HAT study. Diabetes, Obesity, & Metabolism. 2016;18(9):907–915. doi: 10.1111/dom.12689
